Người Việt khắc khoải ký ức tàu Costa Concordia

Khi con tàu "Titanic của Italy" phơi mình trên biển cũng là lúc tôi cảm thấy đau xót như vừa mất đi một người thân, anh Ngô Văn Liệu, cựu thủy thủ trên tàu Costa Concordia, chia sẻ.

Những hình ảnh thân quen của con tàu mà chúng tôi thuộc từng ngóc ngách trở thành hoang tàn, đổ vỡ. Đây là ngôi nhà chung cực kỳ hiện đại và vững chãi mà tôi đã từng gần một năm trời gắn bó và cùng nó đi khắp những địa danh của Địa Trung Hải, với niềm tin không gì có thể ngăn cản được bước tiến của con tàu trên hải trình chinh phục những miền đất mới. Nhưng không ai ngờ rằng trong một “thứ sáu, ngày 13” định mệnh, chiếc tàu phải nằm lại giữa biển đông giá lạnh, với bao luyến tiếc và bi kịch cho biết bao con người.

Mái nhà di động

Ngày bước chân lên tàu đầu tiên của tôi vô cùng bỡ ngỡ với sự vĩ đại và hiện đại của nó, mặc dù trước đây tôi cũng đã có vài năm kinh nghiệm ở tập đoàn tàu biển Starcruises ở châu Á. Costa Concordia là một câu chuyện khác, cách đây 2 năm nó là con tàu lớn thứ 22 trên thế giới. Hệ thống liên lạc hiện đại vào bậc nhất khi mà trên biển cả mênh mông bạn có thể dùng wifi để chat, hay thậm chí bạn có thể dùng điện thoại trong phòng để gọi về nhà. Ở đây bạn phải học tiếng Ý để có thể hiểu được và giao tiếp với khách hàng, tiếng Anh chỉ là ngôn ngữ thứ hai dùng để giao tiếp giữa cả ngàn thủy thủ đến từ khắp nơi trên thế giới.

Ngày đầu tiên bạn phải học về phòng cháy chữa cháy, với những quy tắc nghiêm ngặt cũng như những hiểm họa và cách đối phó, phòng ngừa mà mỗi thủy thủ đều phải tuân theo. Trước khi lên tàu làm việc, mỗi nhân viên phải có hàng tá chứng chỉ về hàng hải, nhưng khi lên đây cũng phải học lại và thi lại cho đến khi bạn thi đỗ và thuyền trưởng sẽ đóng dấu vào tấm bằng. Khi đó bạn có thể bắt đầu công việc với hợp đồng ít nhất 8 tháng.

Khi tàu trở về từ Brazil và Argentina năm 2010, tôi vinh dự là người việt Nam đầu tiên bước chân lên tàu Concordia. Các bạn Nam Mỹ thì trầm trồ vì mình đến từ một đất nước xa xôi và là “ma mới” của tập đoàn này (Costa tuyển dụng thủy thủ Việt từ cuối năm 2009). Các quan chức thì có vẻ quan tâm lẫn hồ nghi về năng lực. Tôi vẫn không nhịn được cười khi quản đốc về an ninh hàng hải hỏi tôi một câu kiểm tra khi nhìn vào chứng chỉ SOLAS (safety of life at sea) của tôi mà chẳng liên quan gì đến nội dung an toàn hàng hải.

Tám tháng trời trôi qua với biết bao kỷ niệm, Costa Concordia là mái nhà di động đưa tôi đi đến những kỳ quan khắp vùng biển Địa Trung Hải. Tôi đã trưởng thành hơn và học hỏi được rất nhiều từ cách làm việc và sự giao tiếp giữa các nền văn hóa khác nhau. Mỗi thủy thủ lúc đó đều rất tự hào vì là thành viên của tập đoàn Costa, tập đoàn du lịch tàu biển duy nhất trên thế giới được trả lương rủng rỉnh bằng đồng euro.

Khủng hoảng tài chính, nhân sự và bi kịch

Thời hoàng kim của Costa đã đi qua kể từ ngày khủng hoảng kinh tế lan rộng ở Hy Lạp và các nước châu Âu. Việc kinh doanh không như xưa nên việc "thắt lưng buộc bụng" là điều dễ hiểu. Việc gia nhập tập đoàn Carnival Group là một bước tiến để "cứu" công ty thoát khỏi khủng hoảng. Và từ tập đoàn tàu biển được yêu chuộng nhất, các nhân viên có nhiều năm kinh nghiệm đã lần lượt ra đi khi công ty chuyển sang trả bằng USD. Giá trị lương của nhân viên giảm 30% nên công ty phải tuyển dụng thêm nhiều nhân viên mới mà chủ yếu là các nước nghèo ở châu Á, châu Phi và Mỹ La Tinh. Vì có rất nhiều nhân viên mới nên việc đào tạo và huấn luyện về an toàn đòi hỏi mất nhiều thời gian và công sức. Những tai nạn nhỏ hay lớn xảy ra đều do lỗi của từng cá nhân thiếu kinh nghiệm hay chủ quan gây nên.

Con tàu thật vĩ đại, người điều khiển nó cũng phải là người xứng tầm. Nhưng thuyền trưởng đang bị nghi ngờ đã rời tàu sớm nhất và bỏ lại hành khách phía sau. Điều này, nếu quả thực là như vậy, đi ngược lại với bài học đầu tiên mà tôi học được khi lên tàu và cùng nghìn thủy thủ khác, đó là "bất cứ chuyện gì xảy ra, trong trường hợp bỏ tàu, thủy thủ sẽ hướng dẫn đồng thời cứu hành khách trước và thuyền trưởng là người cuối cùng rời tàu". Chắc chắn uy tín của Costa vì thế cũng sẽ bị sụt giảm nghiêm trọng sau sự kiện này, nhưng đó hẳn sẽ là một câu chuyện khác.

Tôi thấy trái tim mình se lại khi nhớ về những hồi ức đẹp của ngày xưa, và nhìn con tàu thân yêu ngày nào nằm lặng lẽ dưới biển trong trời đông giá lạnh...